ठाकुर शर्मा भण्डारी
(धन्यवाद सुलेख, धन्यवाद ठाकुर सर !)
सुलेख साहित्यिक मासिक –५६, वर्ष ६ अङ्क १, वैशाख २०७४३ मा प्रकाशित
नेपाली साहित्यिक क्षेत्रका प्रसिद्ध आख्यानकार रमेश विकलका ज्येष्ठ सुपुत्र विजयको जन्म २००८ असारमा आरुबारी काठमाडौँमा भएको हो । आमाको नाम सुशीला चालिसे हो । शिक्षामा एमए (नेपाली) बिए, बिएड डिप्लोमा इन् एडभान्स जर्नालिज्म – लन्डन) हो ।
उहाँका प्रकाशित साहित्यिक कृतिहरू – होटल राँकीमा हत्या (२०३१) अनि कुइरो फाट्छ (२०३६) दुई उपन्यास हुन् । त्रिविध (संयुक्त, २०४४), प्रयोग÷प्रत्यारोपण (२०४७), भग्न आस्थाको खण्डहर (२०५६), अग्निचक्र (२०६२), विज्ञानको कैदी (२०७१) र खोसिएको सपना (२०७१) गरी आठ कथासङ्ग्रह हुन् । डोटेली लोकसंस्कृति र साहित्य (२०३९), अप्रिलको बेलायत (२०४५), मनका तूलिकामा स्मृतिका बिम्वहरू (२०६३) र ओह..नेपारु.. (२०७३) गरी संस्कृति÷नियात्रा रहेका छन् । यसैगरी समाचार लेखन तथा सम्पादन (२०४५), आम सञ्चारका विविध पक्ष (२०५७), समाचार सङ्कलन तथा सम्पादन (२०६५), आमसञ्चार, द्वन्द्व र आतङ्कवाद (२०६०), Media and Culture, 2007 (20643) र आमसञ्चारका सिद्धान्तहरू (२०६४) गरी छवटा आमसञ्चार तथा पत्रकारितासम्बन्धी पुस्तक प्रकाशित छन् ।
बालसाहित्यमा – दयालु राजकुमार (चित्रकथा, २०४३), सेवाका प्रतिमूर्ति ः दयावीर कंसाकार (जीवनी, २०४५), हाम्रो वरिपरिको विज्ञान (बालविज्ञान, २०५२), बादलका बुट्टाहरू (बानाकसङ्ग्रह, २०५२), हराएको मूर्ति (बालकथासङ्ग्रह, २०५६), मङ्गलग्रहमा विज्ञान (बालविज्ञान उपन्यास, २०६०), मुस्ताङको गुफा (बालउपन्यास, २०६१), विजय चालिसेका बालकथाहरू (२०६५), लाखर्केको जिद्दी (चित्रकथा, २०..), Nima Found Yeti, 2012 (२०६४) (अङ्ग्रेजी बालकथासङ्ग्रह, २०६९), हाम्रो पृथ्वी (बालविज्ञान, २०७२) र हेर्दाहेर्दै पुतली (बालकथासङ्ग्रह, २०७३) गरी बाह्रवटा पुस्तक प्रकाशित रहेका छन् ।
नेपाली साहित्यमा विशिष्टतम योगदान गरेका विजयजीलाई विभिन्न सङ्घ÷संस्थाहरूले सम्मान तथा पुरस्कार प्रदान गरेका छन् । जस्तै ः लोकसंस्कृति अध्ययन–लेखन विद्वत्वृत्ति (२०३८), साहित्यिक पत्रकार पुरस्कार, वैज्ञानिकहरूको जीवनी लेखन प्रतियोगितामा तृतीय पुरस्कार, नेपाल बालसाहित्य पुरस्कार (२०५६ र २०५९), साझा बालसाहित्य पुरस्कार (२०५७ र २०६७), देवकोटा शताब्दी सम्मान (२०६५), सुनकोशी साहित्य सम्मान (२०६६), विशिष्ट शिक्षासेवी सम्मान (२०६६), हृदयचन्द्र सिंह पत्रकारिता पुरस्कार (२०६८), नई ईश्वरवल्लभसाहित्य पुरस्कार (२०७०), वैजयन्ती स्रष्टा सम्मान (२०७०), पुष्कर गौतम बालसाहित्य पुरस्कार (२०७०) र राष्ट्रिय बालसाहित्य पुरस्कार (२०६६) आदि ।
यसरी विविध विधामा कलम चलाई अनेकौँ पुस्तकका स्रष्टा र अनेकौँ पुरस्कार तथा सम्मान प्राप्त गर्नुभएका साहित्यकार विजय चालिसेको हालै प्रकाशित पुस्तक ओह..नेपारु..को सन्दर्भमा आप्mना केही विचार राख्ने प्रयास गरेको छु ।
देशका गहना स्रष्टा विचार–निधि हुन् पनि
सम्मान सर्वदा गर्छु, ओह.. नेपारु..भो धनी ।
विजय–सार–लेखाइ, विजय–लेखनी खुल्यो
नेपाली–भावना–द्वार–शब्द–ब्रह्म–सुधा खुल्यो ।
ओह...नेपारु..नियात्रासङ्ग्रहको पहिलो निबन्ध हो – चरैवेति । नियात्राकारको छोरा आलोक, बुहारी सीता जापान बस्ने हुनाले २०६८ सालको दशैँ उतै मनाउन निर्णय गरे अनुसार नियात्राकार दम्पतीले जापान यात्रा गर्ने क्रममा २०६८ कार्तिक १ गते ड्रयागनएयरबाट राती १०.३० बजे काठमाडौँबाट उडेको प्रसङ्ग अत्यन्त सुन्दर ढङ्गबाट प्रस्थानविन्दुको निरुपण गरिएको छ ।
कुन समय जापानको नारिता विमानस्थलमा उत्रिन्छ भन्ने खबर नदिँदा अत्तास्सिएका छोराबुहारी र नातिनीले हामीलाई देखेपछि सर्वप्रथम नातिनी आयुषाको ऊ...बुवा..को आवाजसँगैको क्षण कति आनन्दमय थियो भन्ने सन्दर्भ बन्यो निबन्ध शीर्षक ऊ..बुवा । यसमा जापानको नारिता विमानस्थलमा मध्याह्न १.३० बजे उत्रने भनेकोमा तीन घन्टा विलम्ब हुँदाको कारण चिन्ता थियो । त्ये निवारण उच्छ्वास हो आयुषाको । यस्तै यस्तै अवसरमा सम्झना हुन्छ ः देशलाई समर्थवान् बनाउन नसक्नुले भनौँ वा आप्mनो अक्षमताले गर्दा आप्mना ध्वजावाहक विमान संसारभरि जान नसक्नु हो । स्वयं लेखकलाई तीस वर्षको पत्रकारिताको जीवनमा भोग्नुपरेका कष्टदायी पलहरूबाट देशको यथार्थस्थितिको बोध भएको छ । आकाशमा उड्दाका विविध कल्पना र यदाकदा ससाना रूपमा देखिने भूभागका मनोरम दृश्यहरूले पनि तानेका कुराहरूको वर्णन गर्नुका साथै प्रशान्त महासागर, चीन महासागर, ताइवान, हङकङ र जापानका द्विपहमूहको झल्को यहाँ आएको छ । यही भौगोलिक अवस्थाको वर्णन र केही समय भन्सारको कामले पनि विलम्ब भएको प्रसङ्ग यसमा आएको छ ।
जापानको सुगिनामी कुमा पुगेपछि कुनै मन्दिरमा जापानी महिलाले ओह..नेपारु..भनेको अभिव्यक्तिले नियात्राकारको मनमा भाषिक भिन्नताले आकर्षण ग¥यो, त्यही शीर्षक बन्यो । जापानीहरू हामीले प्रयोग गर्ने ‘ल’ वर्ण प्रयोग गर्न सक्दैनन्, त्यसको ठाउँमा ‘र’ को प्रयोग गर्छन् । ‘नेपाल’ भन्नुको सट्टा ती महिलाले ‘नेपारु’ भनिन् । नियात्राकारको टिपाइ त्यही रह्यो, त्यसमा धेरै रहस्य घुसेको छ, प्रतीकात्मकता पनि । काठमाडौँबाट दुई दिनमा त्यहाँ पुग्दाको थकाइले कतै जाने इच्छा नहुँदा पनि नौलो ठाउँ भएकोले वरिपरि भएका सुन्दर दृश्यको अवलोकन गर्न मन लाग्यो । त्यहाँ भएका उद्यान, मन्दिर, आमिया हाचिमानागु (स्मारक), धार्मिक आस्थाका केन्द्रहरू र ओमियाको अर्थात् विशाल मन्दिर एरिया घुम्दाको आनन्दले समय निरर्थक नभएको अनुभवी कुराहरूको वर्णन राम्रोसँग गरिएको छ ।
टोकियोका २३वटा सहरमध्ये पश्चिमी भेगको सुगिनामीको सौन्दर्य वर्णन गरिएको निबन्ध हो –इनोकासिराको ऐनामा शासकीय सौन्दर्यचेत ।
सुगिनामी उपनगरभित्रका नौवटा उद्यानमध्ये पर्ने इनोकासिराको सौन्दर्यले लोभिएका लेखकको आत्मानुभूति प्रकट भएको छ । सुसंस्कृत नागरिक भएको यो थलोलाई बादशाह ताइसोले जनताको सेवाका लागि उपलब्ध गराएको कुरा, यहाँको राजसंस्था अत्यन्त प्रिय हुनुको कारण जनताप्रति उत्तरदायी हुनु हो भन्ने यथार्थतालाई प्रस्ट पारिएको छ । यहाँको हिन्दुमनलाई प्रभाव पार्ने बेन्जान्टाइन मन्दिर (विद्यादेवी) परिसरको सुन्दर दृश्यले र इनेकासिरो डोरीको डिपार्टमेन्टल स्टोर मारुईको अवलोकन, किनमेल आदिको वर्णन रहेको छ ।
मिनातो उपनगरको चर्चित ठाउँ रोपाङ्गीमा आलोक काम गर्ने हुनाले र विदेशीका लागि आकर्षणको केन्द्र भएको हुनाले पनि त्यहाँ घुम्न जानु भनेको मनलाई आनन्द अनुभव गराउने कुरा नै थियो । नेपालको ठमेलजस्तै लाग्ने अनेकौँ कलाकारहरूको योगदान रहेको त्यो ठाउँमा जापानले कलाकार र साहित्यकारको सम्मान गरेको देखिने चित्ताकर्षक उद्यानको अवलोकन गर्दा लक्ष्मीजीको मुखबाट अचानक निस्केको उद्गार – आहा...कति गुनिला जापानी । उक्त प्रकटित वाक्य नै निबन्धको शीर्षक बन्यो लेखकको । यसमा आपूm भ्रमण गर्दा देखिएका चित्ताकर्षक वस्तुहरूले त्यहाँको प्रगति, हाचिकोको स्वामीभक्ति र उनको शालिक देख्दा उदारताको नमूनाले लेखक भावविभोर भएको अनुभव गराउँछ । आलोक काम गर्ने रोपाङ्गीको चौवन्न तले भवनको बयालिसौँ तलामा पुगेर टोकियो सहर अवलोकन गर्दा आनन्द लागेको अनुभूतिको वर्णन यहाँ गरिएको छ ।
नियात्राकारको भ्रमणावलोकन टोकियो सहरभन्दा बाहिर सक्रिय ज्वालामुखीको उपत्यकामा हेर्न जाने रह्यो । त्यहाँको कोदामो नो कुनी बालभूमि देख्दा मन रमाएको तर कता कता धेरै देशको झन्डा फहराइ रहेको ठाउँमा आप्mनो देशको झन्डा नदेख्दा मन कुँडिएको कुराले यति पुरानो सम्बन्ध, बुद्धको देशमात्र नभएर स्वयं बुद्ध मान्ने देश भएर पनि नेपाललाई कसरी जापानको हाकोनेले बिस्र्यो, के यसले नेपालको अस्तित्व राखेन ? आदि कुराले मन चिमोटिरह्यो भन्ने कुरा उठान गरिएको निबन्ध हो – हाकोनेले देखेन मेरो देश ।
त्यो हेरेपछि त्यहाँको राजदूत गणेश योन्जनसँग पनि कुरा गरेको प्रसङ्ग र जापान पुगेको आठौँ दिन टोकियोबाट एक सय किमि टाढा पर्ने रोमाञ्चक उपत्यका कानागावा (आसिगारासिमो जिल्ला) गएको, असिम मनमोहक दृश्य हेरेको, त्यहाँ आसीताल, रोपवे, केवलकारको यात्राले आनन्दानुभूति गराएको र त्यसमा पनि सबै परिवार सँगै भएको हुनाले पनि अझ भ्रमण रोचक भएको प्रसङ्गको वर्णन गरिएको छ ।
लक्ष्मीजीकी बहिनी गायत्री बस्ने ठाउँ अत्यन्त रमणीय रहेको र शौर्यको प्रतीक उच्च भवनहरू रहेको तोयोहासी उपनगर मान्छेले समुद्र नै बाँधेर सुन्दर नगर बसालेको कारण नै नियात्राकारले मानवीय शौर्य र प्रकृतिको कोप ! शीर्षक निबन्धमा प्रयोग गरेको देखिन्छ ।
संसारमा मान्छेले गर्न नसक्ने के छ र ! भन्दै नेपाल र जापानले लगभग सँगै स्वतन्त्र भएका देश हुन् – यहाँको गति र त्यहाँको प्रगति, जमीन आसमानको अन्तर छ । यसमा नवनियुक्त राजदूत दुवसु र पहिले भएका राजदूत गणेशसँगको भेटको अवसर, जापानी छविकार हाताकेयामा नाओयाले खिचेका तस्वीरको अवलोकन, महाभूकम्प र सुनामीले पु¥याएको क्षति र त्यसको छ महिनामै यथास्थितिमा पु¥याउनुको जापानिजहरूको शौर्य हो भन्ने उल्लेख गरिएको छ । यसमा नेपाली साथीहरूले गरेको स्वागत र राजनीतिसँग सम्बद्ध व्यक्तिहरूको आत्मीय भाव आदि कुराहरू पनि वर्णित छन् ।
टोकियोमा कृष्णदर्शन शीर्षकको निबन्धमा हिन्दू मिथकका भावनाले ओतप्रोत सुन्दर दृष्टिकोणसहित कृष्णले गोवद्र्धन पर्वत उचालेको दृश्यलाई अँगाल्दै नियात्राकार बीस वर्षपछि पुनः जापानको आसाकुसा स्थित बुद्धमन्दिर दर्शन, विदेशमोहप्रतिको धारणा, सन् १६०३–१८६८को एदो शासनकालको कुरा, सांस्कृतिकपक्षका प्रसङ्गहरू, ग्रहगोचर हेर्ने भावना, जाल हाल्दा सुनको मूर्ति प्राप्त भएको प्रसङ्ग र सेन्साजी मन्दिरमा राखेको ऐतिहासिकता, त्यहाँको सुन्दर दृश्यावलोकन आदिबाट प्राप्त आनन्दानुभूतिको वर्णन गरिएको छ ।
यसमा एउटा सुन्दर वाक्यांश रहेको छ – जापानीलाई चिन्ने ः हरेक जापानी सिन्तो धर्मावलम्बी भएर जन्मन्छ, क्रिश्चियन भएर बिहे गर्छ र अन्त्यमा बुद्धधर्मावलम्बी भएर मर्छ र त्यही परम्परा अनुसार समाधिस्थ हुन्छ... । (ओह..नेपारु..पृष्ठ ५२)
टोकियो टावरको तेस्रो तलामा रहेको मैनमूर्ति सङ्ग्रहालयमा पुग्दा महात्मागान्धी, मदरटेरेसा, लेडी डायना सँगै राखिएको मूर्ति देखेर आश्चर्य मान्दै – यो त मान्छे नै हो क्यार भनेको वाक्य शीर्षक बनेको नियात्रामा सङ्ग्रहालयभित्रका विविध चित्रहरू, सन् १९५८ देखि दर्शकका लागि मनोरञ्जन दिन खोलिएको टोकियो दरवार, संसद भवन, शाही दरवार, ओदाइवा क्षेत्रको गौरव, बुर्जखालिफा टावर जो १६० तला (८२०.३४मीटर), स्काइट्री, टावर वरिपरिका मनमोहक दृश्यहरूको अवलोकन गरेको वर्णन यसमा गरिएको छ ।
इन्द्रधनुषी पुल र सागर वस्ती शीर्षकको नियात्रानिबन्धमा जुन उद्देश्यले यो भ्रमण भएको थियो, त्यो दिन आयो दशैँ । २०६८ सालको जापानको दशैँ–टीका हाम्रो लागि आनन्ददायी थियो भन्दै रमाइलोसँग संस्कारगत टीका गरिसकेपछि तोयोच्यो स्थित गायत्रीको घरमा बस्ने गरी तीन बजे निस्केर अति आकर्षणको केन्द्र ओदाइवा घुमेको, ओदाइवाको अर्थ हुँदो रहेछ युग्मकिल्ला । त्यहाँको आनन्द लिने क्रममा इन्द्रधनुषजस्तो देखिने सात सय अन्ठान्नब्बे मिटर लामो पुलको अवलोकनपछि केन्जो टाँगेले डिजाइन गरेको फुजी टेलीभिजन स्टेशन हेर्दा नियात्राकारलाई रमाइलो र गर्वको महसुस पनि भयो किनकि तिनै टाँगेले आप्mनो विश्वसम्पदामा रहेको लुम्बिनी गुरुयोजना तयार पारेका थिए । कृत्रिम मानव निर्मित – ओदाइवा अत्यन्त सुन्दर भएकोले पनि घुमेको पत्तै नभई साँझ परिसकेकोले तोयोच्योको विशाल भवनतिर लागेको अभिव्यक्ति यसमा आएको छ ।
भ्रमणको चौधौँ दिन म्याक कम्प्यूटरका संस्थापक टिम जोन्सको मृत्युको खबर र फुकियानाको भूकम्पको समाचारले सारा टिभी च्यानलहरू तिनै खबरले भरिएको थियो तथापि त्यहाँ त्यसै बस्नुभन्दा सुगिनामी हिस्टोरिकल म्युजियम हेरेर त्यसै क्रममा ओदाबरी कोएनको भ्रमण गरेको, पिरामिड आकारको सङ्ग्रहालयमा प्राचीन वस्तुहरू र उएनो पार्कसँगै भएको नेशनल म्युजियम अफ वेस्टर्न आर्टस्को घुमाइ, र योद्धा साइगो तामोरीको शालिक अवलोकन गरेको, विभिन्न म्युजियम, चिडिया घर, जापानी पत्रकारहरूसँगको भेटघाट र रात्रीभोज आदि सन्दर्भको अभिव्यक्ति – जीवन्त सङ्ग्रहालयपछिको रात्रीभोज निबन्धमा सुन्दर ढङ्गले गरिएको छ ।
हातो बस स्टेशनबाट आलोक, सीता, लक्ष्मी, गायत्री र लेखक फुजीतर्फ लाग्ने बसयात्रामा रमाइलोसँग हिँडेको सन्दर्भबाट सलाम फुजीसान ! निबन्ध प्रारम्भ भएको छ । माउन्ट फुजीको बारेमा जानकारी लिँदै फुजीपर्वत हेर्ने क्रममा नेपालका पर्वत शृङ्खला सम्झना भएको, त्यहाँका दर्शनीय ठाउँमा – फुजी हाकोने इजु नेशनल पार्क, धार्मिक स्थल, सुन्दर पोखरी, दुर्लभ कलाकृतिको सङ्ग्रहालय, आत्महत्याका लागि जापानमा लोकप्रिय बनेको आओकिगाहारा जङ्गल क्षेत्रको कथा, त्यहाँ रहेका अनेकौँ गुफामध्ये प्रसिद्ध फुकागु–फुकेत्सुको अवलोकन, बाकतामा इके आदिको सुन्दर वर्णन र जापानको जनजीवनलाई हेर्ने क्रममा नारीप्रति गरिएका धारणा, धर्मकर्मबीचको सङ्घर्ष, जापानी सम्राट्प्रतिको धारणा आदि कुराहरूले आनन्द तुल्याएको अभिव्यक्ति मन छुने किसिमबाट व्यक्त गरिएको छ ।
दशैँको सन्दर्भमा जापान पुगेको हुनाले छोरा आलोकका साथीहरू र अन्य इष्टमित्रहरूको सामूहिक टीका कार्यक्रमको रमाइलो अभिव्यक्ति टोकियोमा सामूहिक टीका निबन्धमा रहेको छ भने सुन्दर जमघटमा विभिन्न क्षेत्रका व्यक्तिहरूको उपस्थितिमा बोल्ने क्रममा छोटामीठा वक्तव्यहरू र लेखकले पनि संस्कार र परम्पराका विषयमा बोलेको सन्दर्भ यसमा व्यक्त भएको छ ।
बिजुली बजार र साहित्यिक सम्मान निबन्धमा अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजको कार्यक्रम र रात्रीभोज, बजारको घुमाइ, जापानी बगैँचा, वास्तुकलाको सुन्दर नमूना, विभिन्न संस्थाहरूको सन्दर्भ र अनेसासको सम्मान कार्यक्रममा सम्मान पाउने स्वयं नियात्राकार एवं अनेसास बेलायतशाखाका अध्यक्ष कोमल मल्ल सम्मानित भएको र प्रवासी नेपालीको मनोभाव झल्काउने कविता वाचन आदिको प्रसङ्ग यसमा वर्णन गरिएको छ ।
चिनोपात किन्ने क्रममा लेखकलाई सिन्जुकु बजार उपयुक्त लागेर घुमेको कुरा र नो, काबुकीजस्ता सांस्कृतिक लोकनाटक, लोकनृत्यका कराहरू, टोकियो महानगरको २३ वडामध्ये सिन्जुकु एक भएको र त्यहाँ सुन्दर हुँदाहुँदै पनि झुप्रामा जीवन बिताइरहेका आकृति पनि देखिने सुकुम्बासी नागरिकको कुरा र बजार घुमाइपछि पूर्व राजदूत गणेशको बिदाइभोजमा सरिक भएको सन्दर्भलाई विस्तृत रूपमा वर्णन झकिझकाउ सिन्जुकुको मलिन अनुहार निबन्धमा गरिएको छ ।
जापानको दक्षिणी भेगमा पर्ने तटवर्ती प्रसिद्ध कामाकुराको सबैभन्दा दोस्रो अग्लो् बुद्धमूर्ति दाइबत्सुतर्फ लागेको समयमा पत्नीवियोगी वृद्धसँग भएको कुराकानी, साहित्यको केन्द्र म्युजियम अफ लिट्रेचर, कोता कुइन मोनास्ट्रिको शिक्षा, स्वप्नलोकमा विचरण गरेजस्तै विशाल मूर्तिको अवलोकन, गर्भगृहको सिँढी, इनादानो सुबोनेका सङ्कल्पित प्रतीक बनेका अभिताभ बुद्धलई हेर्दा मानौँ ‘म विश्वब्रह्माण्डको ज्योति हुँ’ भनेको जस्तो अनुभव भयो लेखकलाई । दाइवुत्सु पछि हासेडोरा, पर्यटक लोभ्याउने दृश्यहरू, ऐतिहासिक स्थलहरू, सङ्ग्रहालय, सरस्वतीको मन्दिर आदिको भ्रमणपछि टोकियोतर्फ फर्केको वर्णन समान पीडाका भागीदार हामी निबन्धमा रहेको छ ।
२०६८ असोज २६ मा मारुनोउची घुम्ने कार्यक्रममा टोकियो स्टेशन, शाही दरवार, सिन्जुकु नेशनल गार्डेन, स्टेशनसँगैका मारुनो उचीका परिचायक युगल भवन (जसलाई जुम्ल्याहा भवन भनिन्थ्यो), विशाल घरहरू र जापानमा पहिला चलेको रेलको इन्जिन आदिको अवलोकन गरेर फर्किएका यावत् कुराको अभिव्यक्ति भएको छ – मध्यटोकियोका जुम्ल्याहा निबन्धमा ।
कोलम्बो प्लानअन्तर्गत लन्डनमा पत्रकारिताको अध्ययन गरेर फर्कने क्रममा बी.बी.सी.का प्रमुख खगेन्द्र नेपालीको त्यही प्रसारण केन्द्रमा काम गर्ने कुरालाई नमानेर आप्mनै देशमा सेवा गर्ने चाहना अनुरूप आपूm विदेश नबसे पनि अर्को पुस्ता त आखिरमा विदेश बस्न थाले, आप्mनै सन्तान यतै आयो भन्ने भावनाबाट प्रारम्भ भएको निबन्ध समुद्रभित्रको रोमाञ्च हो । यसमा भ्रमणको सिलसिलामा घरबाट केइक्यु ओमोटी काइगान स्टेशन डेढ घन्टामा पुगेर समुद्रभित्रका आकर्षक जीवजन्तु डल्फीन, समुद्रीघोडा, किसिम किसिमका माछाहरूको खेल वा प्रदर्शन हेरेर मत्स्यलोकमा पुगेको अनुभव गरेका नियात्राकारले जलसंसारको सौन्दर्य देखेर आनन्दको अनुभव प्राप्त गरेको कुरा रामाञ्चक ढङ्गबाट व्यक्त गरेका छन् भने डिज्नोको जादू निबन्धमा मित्र गणेश योन्जनको सल्लाह अनुरूप डिज्नेल्यान्ड घुम्ने तयारीमा उरायासु नगरतर्फ लागेको, टोकियो स्टेशनदेखि डिज्नेल्यान्डसम्मको रेलयात्रा रमाइलो भएको र जादूमय सपनाको टोकियो डिज्ने रिजोर्ट लेखिएको द्वारबाट पसेर रमाइलो संसार हेरेको प्रसङ्ग, यस्तै एडभेन्चरल्यान्डभित्रको डुँगायात्राको आनन्द, आश्चर्यदायी वस्तुहरूको अनुभव, रहस्यमय टापुको अनुभव, रोमाञ्चकारी लामो विलुप्त टापुको यात्रानुभव र डिज्ने परेडको सम्मोहन आदिको विस्तृत यात्राव्याख्या गरिएको छ ।
टोकियो बाहिरको योकोहामा अर्थात् प्रशान्त महासागरको किनाराको ठूलो बन्दरगाह घुम्ने योजना अनुरूप दश बजे घरबाट निस्केर सुन्दर स्थलमार्ग र सुरुङ हुँदै योकोहामा सागरतटको उमी होतारु (सागरको जुनकिरी) पुगी त्यहाँ वरिपरिको दृश्य हेरेर आनन्दको अनुभव बटुलेको वर्णन रहेको छ – बिदा योकोहामा, बिदा उमी होतारु निबन्धमा ।
जापानका सबै ठाउँ आफैमा सुन्दर छन्, त्यसमा पनि जापानीहरूको लगनशीलताले विशाल, आश्चर्य लाग्दा भवन, सुरुङ, बन्जरभूमिलाई पनि सुन्दर बनाएर पर्यटकको लागि आश्चर्यभूमि बनाएका उदाहरण देख्न पाइन्छ भन्ने सन्दर्भलाई नियात्राकारले ठाउँ ठाउँमा उठाउनुभएको छ ।
यसरी नियात्रासङ्ग्रहमा लेखकको अत्यन्त भावुक र उच्चकोटिको लेखनशैलीले गर्दा कसलाई आकर्षित नगर्ला र ! प्रत्येक निबन्धले विजयको जय गरेको अनुभूति भयो मलाई । अनावश्यक कुराबाट टाढा रहेको र आवश्यक कुरा कतै पनि नछुटेजस्तो लाग्ने नियात्राले पाठकलाई सँगसँगै आनन्द दिलाउन सकेको छ । निबन्धको वर्णनशैली अत्यन्त प्रभावशाली भएको कारण पनि काठमाडौँबाट प्रवेशाज्ञा लिनेदेखि आप्mना छोराबुहारी बसेको ठाउँ जापान पुग्दा नातिनी आयुषाको प्रथम बोली ऊ..बुवा..रोचक छ । छोटा भनाइहरूमा कतै व्यङ्ग्यात्मकता, कतै लाक्षणिक–सौन्दर्यले निबन्धको उचाइ थपेको छ । यही आनन्दानुभूति गराउने शैलीले मन्त्रमुग्ध भएँ म – विजयजीको लेखनविजय पाएर ।
भ्रमण गरेका ठाउँका ससाना कुरादेखि लिएर ठूला ठूला प्रसङ्ग नियात्रासङ्ग्रहमा छुटेका छैनन् । आपूmले भ्रमण गर्दाको वेला केवल आपूm मात्र रमाइएन र त्यहाँको प्रगतिले नेपाल सम्झायो । जापानको वर्णन छ, सँगै नेपाल घुमेको छ हृदयमा । जहाँ जाँदा पनि नेपाल सँगसँगै हिँडेको छ, यो सुन्दर शैलीले मलाई डो¥याएको हो । नियात्राकारको चित्तमा नेपालको सुन्दर चित्र हरहमेसा घुमिरहेको छ, यस्तो लाग्छ मलाई ।
जापानको विकासबाट अत्यधिक प्रभावित लेखकको अनुभूतिले नेपालको नयाँ चित्र पनि कोरेको छ नजानिँदो किसिमबाट । जापानको विकास, त्यहाँको रहन सहन, मानिसका प्रवृत्ति तथा जीवनशैलीले तानेर नेपाल पनि यस्तै भए हुन्थ्यो भन्ने भावना उब्जिन्छ वेलाबखत । काठमाडौँको स्थिति त झन् भयावह छ । भावना कुण्ठित छन् । जनता ससाना कुरामा अल्झिएका छन् । निसास्सिने अवस्थामा जीवनयापन गरेका नेपालीहरूको सम्झनाले लेखकलाई जापान पुगेर पनि चिमोटेको छ । त्यहाँको आनन्द लिन पनि मुस्किल परिरहेको छ । प्रत्येक निबन्धका लेखनमा कतै न कतै यो स्थिति भेटिन्छ । नेपाल आफैमा सुन्दर छ, यसलाई कसैले नबिगारे मात्र पनि सबैको आकर्षणको केन्द्र बन्थ्यो भन्ने भाव पनि जागृत गराउँछ यो कृति पढ्दा ।
प्रत्येक निबन्धमा नेपालको आस्था बोलेको छ, सौन्दर्य बोलेको छ, पुर्खाको साधना बोलेको छ र पाठकलाई आकषण गर्ने भावना बोलेको छ, त्यसैले त पठनीय एवं सङ्ग्रहणीय बन्न पुगेको छ पुस्तक ओह..नेपारु.. ।
अति सुन्दर व्याख्या छ ठाउँको व्यवहारको
चरैवेति चरैवेति मान्छे हो पूर्ण सारको ।
जीवन्त–भावना–दिव्य–स्रष्टाको सुष्ठु–दृष्टि छ
जता हे¥यो उतै राम्रो नियात्राभित्र सत्त्व छ ।
प्रकाशपुञ्जमा भेट्छु विजय–सृष्टि उन्नत
यथार्थ–धारणा मिल्छ लेखनी बन्छ विस्तृत ।
इत्यलम् ।
धुम्बाराही, काठमाडौँ ।
